Պատմություն ամփոփում․ Հոկտեմբեր

Սեպտեմբերի 27-հոկտեմբերի 3-ը
Առաջադրանք

Հոկտեմբերի 4-10-ը
Առաջադրանք 1

Հոկտեմբերի 10-17-ը
Առաջադրանք 1
Առաջադրանք 2

Հոկտեմբերի 17-23-ը
Առաջադրանք
Հարցերի պատասխանները

1. Ի՞նչ խնդիրներ լուծվեցին, և ի՞նչ փոփոխություններ տեղի ունեցան հայ ժողովրդի կյանքում գրերի ստեղծման շնորհիվ։
Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հայոց գրերի ստեղծումից հետո սկսվեց ոչ միայն այլալեզու հոգևոր երգերի ու սաղմոսների թարգմանությունը, այլև հենց իրենք՝ Ս.Մեսրոպ Մաշտոցը, Ս. Սահակ Պարթևը և նրանց աշակերտները, սկսեցին ստեղծել հոգևոր երգեր՝ շարականներ։
2. Փորձի՛ր ենթադրել, թե ամենօրյա կենցաղում օգտագործվող ի՞նչ իրեր, պարագաներ և աշխատանքային գործիքներ էին պատրաստում ենթաթեմայի բովանդակությունում նշված արհեստների վարպետները։
Խեցեգործ վարպետները պատրաստել են կենցաղում օգտագործվող մի շարք իրեր,
ինչպես օրինակ՝ ամաններ, կժեր, կարասներ և այլն։
3. Դավիթ Անհաղթի առաջարկած 4 հարցերի օգնությամբ քննի՛ր թագավորություն հասկացությունը։
Հարցեր՝
1. գոյություն ունի՞ արդյոք. – Այո թագավորություն գոյություն ունի
2. ի՞նչ է. – Թագավորություննը միապետական պետություն է, որը կառավարում է թագավորը 
3. ինչպիսի՞ն է. – Թագավորությունը ուժեղ է և հզոր
4. ինչի՞ համար է․ –
4. Դուրս բեր թեմայի այն հատվածները, որոնք քո մեջ առաջացրին՝ ա) զարմանք, բ) ուրախություն,գ) պարծանքի զգացում, դ) այլ զգացում առաջ բերեցին։
ա) Անանիա Շիրակացու աշխատությունները ներառում են տիեզերքի, աստղագիտության, աշխարհագրության, մաթեմատիկայի և աստվածաբանության թեմաներ: Թվաբանության նրա ստեղծած դասագիրքն իր խնդրագրքով համարվում է
առաջինը աշխարհում: Միջնադարի մյուս հայ փիլիսոփաների ու գիտնականների նման՝ Շիրակացին համադրում է հավատի և գիտության ճանաչողական հնարավորությունները, որպեսզի կարողանա ամբողջական պատկերացում տալ երկրային ու երկնային մարմինների մասին: Ըստ այդմ՝ նա նշում է, որ Աստված ինքն է իր գոյության պատճառը, իսկ մնացած բոլոր գոյերի
գոյության պատճառը Աստված է: Անանիա Շիրակացին կիրառել է բնագիտության
համար հիմնարար համարվող փորձերի և դիտումների մեթոդները՝ իր հաղորդած գիտելիքների հավաստիությունը պաշտպանելու համար: Դեռ VII դարում նա պաշտպանել և հիմնավորել է Երկիր մոլորակի գնդաձևության գաղափարը: Շիրակացին շարունակել է Մովսես Խորենացու սկսած «Աշխարհացույց» աշխատությունը, որի շնորհիվ մենք հարուստ տեղեկություններ
ենք ստանում Մեծ Հայքի և Փոքր Հայքի վարչական և աշխարհագրական նկարագրի, ինչպես նաև վարչաքաղաքական այլ իրողությունների մասին:
բ) Մեծ հռչակ են վայելել հայ արհեստավորների պատրաստած զարդերը։ Այս և այլ գործերի շնորհիվ նրանց հռչակը տարածված է եղել բազմաթիվ երկրներում։ Արհեստագործական իրերը վաղ միջնադարում շրջանառվել են հիմնականում փոխանակության միջոցով, այսինքն՝ փոխանակվել են արհեստագործական այլ իրերի կամ գյուղատնտեսական ապրանքների հետ։
դ) Հայկական ժողովրդական երգը ծագել է հնագույն ժամանակներում և արտահայտել է մարդկանց կենցաղը, աշխարհի, աստվածայինի մասին մարդկանց պատկերացումները։ Դրանք երգել են ինչպես աշուղները, այնպես էլ ժողովուրդը։ Սակայն մի բան է, երբ երգը արտահայտում է ազգային առանձնահատկություններ, զանազան պատկերացումներ՝ այդպիսով նաև սերնդեսերունդ փոխանցելով դրանք, մեկ այլ բան, երբ ձևավորում է այդ առանձնահատկություններն ու ճշգրտում պատկերացումները։ Հենց այդպիսի նշանակություն ունեցավ հայոց մեջ քրիստոնեական
հոգևոր երգը՝ սկսած IV դարից։
5. Ո՞րն էր թեմայում ներկայացված՝ V-IX դարերի հայ
մշակույթի գործիչների մտածողության, գիտական աշխարհայացքի հիմնական յուրահատկությունը։

Հայկական ժողովրդական երգը ծագել է հնագույն ժամանակներում և արտահայտել է մարդկանց կենցաղը, աշխարհի, աստվածայինի մասին մարդկանց պատկերացումները։ Դրանք երգել են ինչպես աշուղները, այնպես էլ ժողովուրդը։ Սակայն մի բան է, երբ երգը արտահայտում է ազգային առանձնահատկություններ, զանազան պատկերացումներ՝ այդպիսով նաև սերնդեսերունդ փոխանցելով դրանք, մեկ այլ բան, երբ ձևավորում է այդ առանձնահատկություններն ու ճշգրտում պատկերացումները։ Հենց այդպիսի նշանակություն ունեցավ հայոց մեջ քրիստոնեական
հոգևոր երգը՝ սկսած IV դարից։ Արդեն գիտենք, որ մինչև հայոց գրերի ստեղծումը եկեղեցում սաղմոսները երգվում էին հունարեն կամ ասորերեն։ 405 թ. Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հայոց գրերի ստեղծումից հետո սկսվեց ոչ միայն այլալեզու հոգևոր երգերի ու սաղմոսների թարգմանությունը, այլև հենց իրենք՝ Ս.Մեսրոպ Մաշտոցը, Ս. Սահակ Պարթևը և նրանց աշակերտները, սկսեցին ստեղծել հոգևոր երգեր՝ շարականներ։ Հայոց լեզուն իր հնչյունային համակարգի շնորհիվ համարվում է երգեցիկ լեզու, ուստի կարճ ժամանակում ստեղծվեցին մեծ թվով շարականներ,
որոնք հասել են մեզ և մինչ այսօր էլ երգվում են եկեղեցիներում որպես աղոթք առ Աստված։

«Ուսումնական աշուն»
Թարգմանություն
Հետազոտական աշխատանք

Կենսաբանության հոկտեմբեր ամսվա ամփոփում

• Գրել բորբոսասնկերի օգտակար և վնասակար հատկությունների մասին

Բորբոսներ

Կա բորբոսների երկու տեսակ օգտակար և վնասակար։ Օգտակարները պանրի և դեղերի մեջ են։ Իսկ վնասակարները հացի, մրգերի և բանջարեղենների մեջ են։

• Գրել բորբոսասնկերի կառուցվածքը

Բորբոսասնկերը լինում են սկզբում սպիտակ, վետո ունենում են կապտականչավուն երանգ և հետո ամբողջությամբ կանաչում է։

• Գրել ջրիմուռների ընդհանուր կառուցվածք և բազմացում

Ջրիմուռներ

Ջրիմուռները բազմանում են երեք ճանապարհով՝ վեգետատիվ, սեռական և անսեռ։

Վեգետատիվ բազմացումը միաբջիջ ջրիմուռների մոտ կատարվում է կիսման ճանապարհով՝ թելանման ջրիմուռների թալոմի ֆրագմենտացիայի միջոցով, այսինքն, առանձին հատվածների մասնատման, պաշարանյութով հարուստ մասնագիտացված հաստապատ բջիջների՝ ակինետների և ավելի զարգացած ջրիմուռների մոտ միաբջիջ կամ բազմաբջիջ պալարիկների միջոցով։

Անսեռ բազմացումը իրականացվում է սպորների, զոոսպորների (մերկ մոնադային բջիջներ) և ապլանտոսպորների (անշարժ սպորներ, կոկոիդ բջիջներ) միջոցով։ Գաղութային օրգանիզմների մոտ անսեռ բազմացման արդյունքում առաջանում է դուստր գաղութ։

Հյուսվածքային կառուցվածքը ունի գորշ ջրիմուռները։ Գծային հատվածավորված խոշոր բազմաբջիջ թալոմ, որը կազմավորված է գլխավոր առանցքից՝ ընձյուղից, որն ունի անսահմանափակ աճ և կողքային օղակաձև դասավորված տերևանման օրգաններ՝ սահմանափակ աճով։ Ամրանում են ռիզոիդների միջոցով։

• Գրել մամուռների ընդհանուր կառուցվածքը և բազմացում

Մամուռներ

Բազմանում են սեռական և անսեռ ճանապարհներով։

Սեռական բազմացման օրգանները իգական արքեգոնիումներն ու արական անթերիդիումներն են, անսեռ բազմացմանը՝ սպորոգոնիումները։ Մամուռների զարգացման ցիկլը ուղեկցվում է հապլոիդ գամետոֆիտի վրա դիպլոիդ սպորոֆիտի առանձնացմամբ, դրա հետևանքով սեռական և անսեռ սերունդները զարգանում են միևնույն բույսի վրա։ Գամետոֆիտը, բացի սեռական բազմացումից, կատարում է վեգետատիվ ֆունկցիա (ֆոտոսինթեզ, հանքային սննդառություն և այլն)։ Սպորոֆիտն ավելի պարզ է, քան մյուս բարձրակարգ բույսերինը, և երբեք ինքնուրույն օրգանիզմ չի առաջացնում։

ԲԱԶՄԱՆԴԱՄԻ ՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

82.

2a + 5b + 7a = 9a +5b
7a + b + 3a + b = 10a + 2b
2x + y + 3x + y + 4x = 9x + 2y

2x + 3y + 10x = 12x + 3y
a + 7b + b + 2a = 3a + 8b
a + 2x + 5x + 2a + 9x = 3a + 16x

83.

12a + 5b − 4a = 8a + 5b
17x − 4y + 5x + 4y = 22x + 0 = 22x
40x + 15y − 40x − 16y = 0 + (-y) = -y
2b − 6y + b + 5y − 3b = -y

19x − 24y + x = 20x – 24y
5a − 2y + 4a + 2 = 9a – 2y + 2
9a − 3b + 5a − 7b − 8a = 22a -10b
a + 2x + a − 13x − 2a = a – 11x

84.

1,1x − 2,7y + 0,8x − x + 3y = 0,9x + 0,3x
27a − 3,1b + 9a + 3,1a + 0,4b − a = 38,1a + (-2,7b)
15a − 4x − 5,6a + 2,3x + a = 11,6a + (-1,7x)
x²y − 2x²y + 2x − 3x = -x²y – x
a²b − 3a³ + 7a²b + 3a² − 8a²b = 0 + (3a²) – 3a³